Προϊστορική Αιτωλοακαρνανία & Ομηρικά Έπ‪η‬

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Λίγες γνώσεις έχω, αφού μόνο το Δημοτικό Σχολείο έχω βγάλει, όχι σε έξι χρόνια αλλά σε οχτώ, γιατί ποτέ μου δεν ήμουν καλός μαθητής. Όσο περνούσαν τα χρόνια κατάλαβα το μεγάλο μου λάθος κι άρχισα να διαβάζω, αρχίζοντας απ’ τα πιο απλά βιβλία, ώστε να μπορώ να καταλαβαίνω.

Αργότερα, τόλμησα να διαβάσω και πιο δύσκολα. Σαν Λευκαδίτης που είμαι ζούσα στη Λευκάδα. Έμενα στο Νυδρί και εργαζόμουν στο Σκορπιό, το νησί του Ωνάση. 

Τα περισσότερα ονόματα από τους εργάτες που δουλεύαμε μαζί ήταν Οδυσσέας και Τηλέμαχος και από τις γυναίκες Πηνελόπη. Ρώτησα, από περιέργεια, γιατί έχουν τόσα πολλά αρχαία ονόματα στο Νυδρί. (Εγώ είμαι από τον Κάβαλο). Μου απάντησαν ότι τους είχε βαφτίσει ο Γερμανός αρχαιολόγος Βίλχελμ Νταίρπφελδ, που είχε κάνει ανασκαφές στη Λευκάδα και που πίστευε ότι η Λευκάδα είναι η Ομηρική Ιθάκη. 

Αφού έμαθα για ποιο λόγο τα περισσότερα ονόματα των νέων από το Νυδρί της Λευκάδας ήταν Οδυσσέας, Τηλέμαχος, Πηνελόπη, Λαέρτης, αποφάσισα να διαβάσω την «Οδύσσεια» του Ομήρου, γιατί ήθελα να μάθω την ιστορία του τόπου μου.

Αργότερα, ακολούθησα την τεχνική εταιρεία όπου εργαζόμουν στο Αγρίνιο. Εδώ, γνώρισα τον αείμνηστο Θωμά Μποκώρο, ιδρυτή και πρόεδρο της Ιστορικής - Αρχαιολογικής Εταιρείας Δυτικής Στερεάς Ελλάδας που έχει έδρα το Αγρίνιο.

Έγινα και εγώ μέλος της. Διαβάζοντας διάφορες απόψεις για την Ομηρική Ιθάκη, αποφάσισα και εγώ να ασχοληθώ και κατέληξα, μετά από πολλά διαβάσματα, σ’ αυτή τη μικρή μελέτη μου.

Ξεκινώντας την περιοδεία μου, μακριά από την Αιτωλοακαρνανία και το Ιόνιο, για να καταλήξω εδώ, αρχίζω από την αρχαία Αθήνα, που θεωρείται το λίκνο του πολιτισμού, όχι μόνο για τους Έλληνες, αλλά για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Όλοι οι συγγραφείς, αρχαίοι και νεώτεροι, μας μιλούνε για το «Χρυσό Αιώνα» του Περικλή και το λίκνο της Δημοκρατίας, την αρχαία Αθήνα.

Πώς όμως είναι δυνατόν, στην πιο τέλεια δημοκρατία, να ψηφίζουν μόνο οι «τέλειοι» Αθηναίοι και να υπάρχει η δουλεία σε τόσο μεγάλο βαθμό; Και γιατί οι ιστορικοί δεν μας λένε για τη δημοκρατία που υπήρχε στην Αιτωλική Συμπολιτεία, όπου δεν υπήρχαν τόσοι δούλοι, και ο στρατηγός – Αιτωλάρχης - εκλεγόταν μόνο για ένα χρόνο και δεν μπορούσε να δημιουργήσει κατεστημένο; Η υποταγή του πολίτη ήταν ελεύθερη και το πολίτευμα περιέκλειε όλα τα στοιχεία της λαϊκής κυριαρχίας. (Γ. Κατωπόδης, Αιτωλική Συμπολιτεία, σελ. 554). 

Στο πολίτευμα της Αιτωλικής Συμπολιτείας, η αρχηγεία του κράτους ήταν περιορισμένη για ένα χρόνο και ο αρχηγός δεν είχε δικαίωμα επανεκλογής. Αυτό γινόταν για να κόψει την όρεξη των φιλόδοξων να παραμένουν μεγάλο χρονικό διάστημα στην εξουσία. Κανείς δεν είχε δικαίωμα να διαλύσει το σώμα των εκλεγμένων από το λαό, πριν τελειώσει η θητεία του, ούτε να απομακρύνει τον εκλεγμένο Αιτωλάρχη. Ο λαός που τους είχε εκλέξει ήταν αυτός υπεύθυνος για ό,τι συμβεί, και σε καμιά περίπτωση αυτοί δεν τιμωρούνταν. (Γ. Κατωπόδης, Αιτωλική συμπολιτεία σελ. 548).

Οι αρχαίοι ιστορικοί περιφρονούν την ιστορία της Αιτωλίας, ακόμη και όταν εκλέχθηκε Αιτωλάρχης ο ολιγαρχικός Αγέλαος από τη Ναύπακτο, που ήταν ο μόνος που μίλησε με το Φίλιππο τον Ε΄., της Μακεδονίας, για την ενότητα των Ελλήνων, απέναντι στον εχθρό που ερχόταν από τη Δύση, τους Ρωμαίους.

Παρακάτω, δημοσιεύουμε το λόγο του στην αρχαία μορφή του, όπως μας τον παραδίδει ο αρχαίος ιστορικός Πολύβιος, όσο και σε μετάφραση στα νέα ελληνικά, από τον συμπατριώτη μας φιλόλογο Κώστα Τριανταφυλλίδη.

Ελπίζω η εργασία μου αυτή να συμβάλλει στην έρευνα και τη μελέτη της ιστορίας της Αιτωλοακαρνανίας.

Παναγιώτης Λιβιτσάνος

Αγρίνιο, Ιανουάριος 2013