Nadzieja radykalna. Etyka w obliczu spustoszenia kulturowego

W dzisiejszych czasach narasta poczucie kruchości cywilizacji jako takich. Przeróżne wydarzenia na całym świecie – ataki terrorystyczne, gwałtowne przewroty społeczne, a nawet klęski żywiołowe – budzą w nas niepokojąco złowrogie odczucie. Czujemy je, ale nie potrafimy dać mu właściwej nazwy. Podejrzewam, że właśnie to poczucie rodzi tak powszechną nietolerancję, której doświadczamy wszędzie dookoła, i mam tu na myśli wszystkie stanowiska w politycznym spektrum. Wydaje nam się, że jeśli nie będziemy z całą mocą bronić własnego sposobu patrzenia na świat, to ów sposób może się rozpaść. Może gdybyśmy potrafili dać temu poczuciu kruchości i zagrożenia jakąś nazwę, nauczylibyśmy się tym samym lepiej z nim żyć (Jonathan Lear).

Jonathan Lear jest filozofem, profesorem w Committee on Social Thought na Uniwersytecie w Chicago i, co ma dla tej książki kapitalne znaczenie, praktykującym psychoanalitykiem. Jego Nadzieja radykalna odpowiada bowiem na trzy zasadnicze pytania: (1) jak żyć w świecie, który nagle stracił jakikolwiek sens; (2) czy w takim świecie możliwa jest jeszcze nadzieja; a jeśli tak, to (3) w jakim języku można starać się ją wyrazić? Powiedziałbym zatem, że Nadzieja radykalna to swego rodzaju podręcznik pierwszej pomocy po upadku znanego nam świata (ze Wstępu Piotra Nowaka).

JONATHAN LEAR (ur. 1948) – profesor w Committee on Social Thought i na wydziale filozofii Uniwersytetu Chicagowskiego. Studiował filozofię na Uniwersytecie w Cambridge i Uniwersytecie Rockefellera w Nowym Jorku, gdzie obronił doktorat w roku 1978. Zajmuje się głównie filozoficznymi koncepcjami ludzkiej duszy od czasów Sokratesa do współczesności. Studiował również w Instytucie Psychoanalizy Western New England University. Jest autorem książek: Aristotle and Logical Theory (1980), Aristotle: the Desire to Understand (1988), Love and Its Place in Nature: A Philosophical Interpretation of Freudian Psychoanalysis (1990), Open Minded: Working Out the Logic of the Soul (1998), Happiness, Death and the Remainder of Life (2000), Therapeutic Action: an Earnest Plea for Irony (2003), Freud (2005). Jego najnowsza praca to A Case for Irony (2011). Otrzymał Distinguished Achievement Award przyznawaną przez Fundację Andrew W. Mellona.


Spis treści:

Przedmowa – Piotr Nowak


Nadzieja radykalna

Później nic już się nie wydarzyło

1. Szczególna podatność na zranienie

2. Ochrona sposobu życia

3. Gra z koniecznością

4. Czy była ostatnia przewaga?

5. Świadek śmierci

6. Wystawiony na śmierć

7. Możliwość poezji Wron


Etyka na granicy

1. Koniec rozumu praktycznego

2. Rozumowanie na granicy otchłani

3. Problem dla psychologii moralności

4. Objaśnianie marzeń sennych

5. Lęk Wron

6. Cnota sikory

7. Przekształcenie struktury psychicznej

8. Nadzieja radykalna


Krytyka rozumu w otchłani

1. Uzasadnienie nadziei radykalnej

2. Metoda Arystotelesa

3. Nadzieja radykalna czy zwykły optymizm?

4. Męstwo i nadzieja

5. Cnota i wyobraźnia

6. Potwierdzenie historyczne

7. Osobiste potwierdzenie

8. W odpowiedzi Siedzącemu Bykowi

Podziękowania