VASANTIKA

श्री.वि.स.खांडेकरयांनीसंपादितकेलेल्यापंधरालघुनिबंधांचाहाप्रातिनिधिकसंग्रहआहे.यासंग्रहातसर्वश्रीवामनमल्हारजोशी,आचार्यकाकाकालेलकर,सानेगुरुजी,ना.सी.फडके,कुसुमावतीदेशपांडे,वि.पां.दांडेकर,अनंतकाणेकरडॉ.श्री.स.भावे,र.गो.सरदेसाई,वि.द.साळगावकर,बा.भ.बोरकर,वि.ल.बर्वे,ना.मा.संत,वि.वा.शिरवाडकरआणिखुद्दखांडेकरयांच्यालघुनिबंधांचासमावेशकरण्यातआलाआहे.ज्याललितगद्यलेखनालाआजआपण`लघुनिबंध`म्हणतो,तोखयाअर्थाने१९३०च्याआसपासमराठीसाहित्यातरूढझाला.तेव्हापासूनआतापर्यंतयासाहित्यप्रकाराचाकसकसाविकासहोतगेला,त्याचाआलेखआपणांसह्यासंग्रहातसुस्पष्टपणेपाहावयासमिळतो.सर्वसामान्यलघुनिबंधातलेखकाच्यासामर्थ्याप्रमाणेकाव्य,विनोदवतत्त्वज्ञानयातिन्हींचेमिश्रणहोतअसते.किंबहुनात्यासंमिश्रमनोवृत्तीने,दुधातसाखरआणिकेशरमिसळूनजावीत,तसेयातिन्हींचेमिश्रणमनातहोऊनतोलघुनिबंधलेखनालाप्रवृत्तहोतो.तथापि,याप्रातिनिधिकप्रकारातहीएकमेकांजवळूनवाहणारेदोनप्रवाहआहेत.पहिल्याततंत्रनिष्ठेनेयेणाराडौलमोठ्याप्रमाणातदिसतो.दुसयातस्वाभावनिष्ठतेमुळेनिर्माणहोणाराजिव्हाळाजसाअधिकआढळतो,तशीचकल्पनावविचारयांचीस्वैरताअधिक,अंतर्मुखताकिंवाचिंतनशीलतायांमुळेयेणायागांभीर्याच्याछटाहीथोड्याअधिकगडदअसतात.एवंगुणविशिष्टअशायालघुनिबंधसंग्रहाचेसंपादनसुजाणआणिचोखंदळवाचकांसाठीचकरण्यातआलेआहे.