Nagpapakatao: Herminutikong Pagninilay

Malalim na pinagnilayan ko ang pag sulsi ng mga pananaw ng tatlong pilosopo habang pinupukaw ang sariling wika: Santo Tomas, San Agustin, at Gadamer ayon sa tanong na ‘ano ang tao’ at naging bahagi ito ng kabuuang libro upang buuin ang larawan bilang tao. Ang tao ay may sukdulan sa kadahilanang binabalot ito mismo ng kanyang sariling katawan. Na ang tao ay saklaw ng katakdaan ng kasaysayan sa kadahilanang siya ay saklaw rin ng agwat-panahon na minsan ay nagmemerong-iral dito-at-ngayon. Ang nagpapakatao ay sabay pagtangka na lagpasan ang basta’t kalooban. Pagninilay nilay (pakikipag dayalogo) ang tao kanyang kasaysayan na pumipirming nakalitaw niya sa kanyang kamalayan. Natatamo ng tao ang katotohanan sa pamamagitan ng kanyang pagpapakahulugan. Ang pag-aabang sa kahulugan na ang tinatanaw ay ang kabuuan, ay magiging isang maliwanag na pag-unawa dahil siya rin ang nagtakda sa kabuuan at sa unang kundisyong pakikipagtalastasan sa kanya na inihahanda ang kanyang kalooban na magpakahulugan at pag-aangkop sa katotohanan: isang maka herminutikong palalayag.
Mithiin ng may akda na gumagalaw ang nagpapakatao sabay kamit ang kamalayang hindi nakagapos at patuloy na tumatangis sa kanyang kasaysayan bagkos nakikinig sabay pakikipagdayalogo sa nakaraang pangyayari upang mapaghandaan ang pagpapakahulugan at pag-aangkop sa hinaharap. Kamalayang tumatagos sa masalimuot na sistemang hindi makatao-- hindi maka Pinoy, toong kinakailangang tanggaping at patingkarin ang pagkakakilanlan, ang sistema, ang kultura: ito ay mga pagkiling na kinakailangang itinanghal at mapakawalan kapag ito ay tinanggap. Dito nag umpisa ang nararapat, angkop at nakalaan para sa isang tao- sa isang Pinoy: ang nagpapakatao. Marahil ang pagpapanatili sa kamalayang nagpapakatao ay makakabawas sa maladigmaang kaguluhan sa Mindanao. Maaring makamit ang minimithing kapayapaang agwat panahon na ginagalawan at lalo na sa kalooban nyan sinisilungan na magdulot ng malalim na kapanatagan.Maaari nating tingnan ang kasalukuyang kinalalagyan bilang isang madaling maituro na sandali, upang mapalawak ang ating kalooban ng pamayanan ang ating kinaloloob kaugnayan sa iba. Ito ay inaasahang magiging tugon ng aking libro sa dito-at-ngayong konteksto.