Pamiętnik Commonitorium

Św.
Wincenty z Lerynu: Pamiętnik (Commonitorium). Rozprawa Pielgrzyma o
starożytności i powszechności wiary katolickiej przeciw niezbożnym nowościom
wszystkich kacerzy to dzieło, którego napisanie sam autor sam tak uzasadnił:
„Według słów i upomnienia Pisma: „Pytaj ojców twoich i oznajmią tobie,
starszych twoich i powiedzą ci” – i: „Nakłoń ucha twego a słuchaj słów
mądrych”, i jeszcze: „Synu mój, nie zapominaj mów tych, a słów moich niech
strzeże serce twoje”, zda mi się, najmniejszemu ze sług Bożych, pielgrzymowi,
że przy Boskiej pomocy pożyteczną rzeczą będzie, jeśli spiszę to, co
przejąłem wiernie od świętych Ojców, – co najmniej nieodzowną dla własnej
słabości umysłu, gdyż mieć będę pod ręką środek zaradzenia nieudolnej mej
pamięci przez ustawiczne czytanie. Do tej roboty zachęca mnie nie tylko
pożytek takiej pracy, lecz i uwaga na czas. Czas dlatego, że jak on wszystkie
rzeczy ludzkie z sobą unosi, tak my też wzajem z niego wynieść winniśmy
cokolwiek zasługującego na żywot wieczny, zwłaszcza gdy i straszliwe jakieś
oczekiwanie zbliżającego się sądu Bożego wymaga gruntowniejszego poznawania
religii, i nowych kacerzy przewrotność nakazuje wiele starania i baczności. W
Imię Boże do pracy przystępuję, bym podania przodków u siebie przechowane
opisał raczej z wiernością sprawozdawcy, niż zarozumiałością autora, z
zachowaniem tego w pisaniu prawidła, że bynajmniej nie wszystko, lecz tylko
rzeczy konieczne zamieszczę, ani pięknym i wyszukanym stylem, ale w łatwej i
zwykłej mowie, wielu rzeczy dotykając raczej niż wykładając takowe.