Έθνος και γλώσσ‪α‬

Αρχές του 20ου αιώνα και στην ελληνική κοινωνία ο δημοτικισμός, ως κίνημα, ενισχυόμενος από φιλοπρόοδους λόγιους και επιχειρηματίες της διασποράς (Αλέξανδρος Πάλλης, Αργύρης Εφταλιώτης, Πηνελόπη Δέλτα), γίνεται σύμβολο και εργαλείο γενικότερου εκσυγχρονισμού της ελληνικής κοινωνίας. Εκ των πρωταγωνιστών δημοτικιστών, ο εκπαιδευτικός και πολιτικός, Δημήτριος Γληνός.

Ποια είναι ωστόσο η γνώμη του Γληνού για το γλωσσικό ζήτημα και τον αντίκτυπό του στην ελληνική κοινωνία; Το απόσπασμα άρθρου του στο περιοδικό «Νέοι Πρωτοπόροι» μάς δίνει την απάντηση. «Το γλωσσικό πρόβλημα δεν κλείνεται μέσα στα σύνορα της λογοτεχνίας. Αυτό το λάθος το κάνουνε γενικά, μπορεί να πει κανένας, οι αστοί λογοτέχνες. Κλεισμένοι αυτοί μέσα στον ελεφάντινο πύργο του ατομικισμού τους, που τους απομονώνει και τους κρατάει μακριά από τον εργαζόμενο λαό και τα πραγματικά προβλήματα του πολιτισμού του, αδιαφορούν τι γίνεται πάρα πέρα από τα λογοτεχνήματά τους.» Και αλλού, στο ίδιο άρθρο, «Η αστική τάξη δεν έχει πια σήμερα καμιά διάθεση να λύσει το γλωσσικό ζήτημα. […] παρά θέλει να του δώσει μια στραβή λύση, για να δυσκολέψει το δρόμο της πνευματικής απολύτρωσης του εργαζόμενου λαού.»

Η μελέτη «Έθνος και Γλώσσα» πρωτοδημοσιεύτηκε στο «Δελτίο Εκπαιδευτικού Ομίλου» το 1922. Ο Γληνός στην μελέτη αυτή, αντιπαρατίθεται επιστημονικά στα επιχειρήματα των οπαδών της καθαρεύουσας, που θεωρούν πως η δημοτική θέτει σε κίνδυνο την εθνική ενότητα αλλά και την ιστορική συνείδηση του Έθνους.