Αιθέρας θεϊκός, λαμπερή φωτι‪ά‬

Βρισκόμαστε στην κόψη της κατανόησης αρχαίων μυστηρίων: πώς σκεφτόμαστε, πώς γνωρίζουμε, πώς συνέβη να είμαστε όντα προικισμένα με συνείδηση, ικανά να θυμούνται, να αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω τους, να βιώνουν αισθήματα; Την τελευταία εικοσαετία, περισσότεροι από είκοσι επιστημονικοί κλάδοι που μελετούν τον εγκέφαλο, ο καθένας από τη δική του σκοπιά, έχουν επιφέρει από κοινού μια επανάσταση στις νευροεπιστήμες —μια επανάσταση τόσο σημαντική όσο και εκείνες του Γαλιλαίου και του Κοπέρνικου στα μαθηματικά και τη φυσική ή του Δαρβίνου στη βιολογία.

Σε τούτο το βιβλίο, ένας από τους πιο διακεκριμένους επιστήμονες του εγκεφάλου, ο νομπελίστας Gerald Edelman, μας προσφέρει την ευκαιρία να γνωρίσουμε τις λειτουργίες του πολυπλοκότερου υλικού αντικειμένου στο σύμπαν, του ανθρώπινου εγκεφάλου. Μας ξεναγεί σε ένα μαγευτικό ταξίδι πραγματευόμενος τις μηχανές Turing, το πρόγραμμα του Δαρβίνου, τη γενετική, την κβαντική φυσική, τη φύση της αντίληψης, της γλώσσας και της ατομικότητας. Υποστηρίζει ότι η βιολογία θα μας καταστήσει ικανούς να κατανοήσουμε τον εγκέφαλο και, τελικά, τη νόηση. Υπόβαθρο της επιχειρηματολογίας του αποτελεί η εξελικτική άποψη ότι η νόηση αναδύθηκε σε μια ορισμένη στιγμή της ιστορίας. Αναζητεί τη θέση μας μέσα στη φύση και εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο αποκτήσαμε τη δυνατότητα να την περιγράφουμε και να τη μεταβάλλουμε. Διερευνά τις συνέπειες της κατανόησης του εγκεφάλου για τη φιλοσοφία, τη θεραπεία των ψυχικών νόσων και τη δυνατότητα να κατασκευαστούν συνειδητά τεχνήματα. Ο Edelman δεν διστάζει να εναντιωθεί σε εκείνες τις προσεγγίσεις οι οποίες αποκλείουν τη βιολογία, καθώς και στην ευρέως αποδεκτή σήμερα θεώρηση του εγκεφάλου ως υπολογιστή. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη επιστημονική πρόκληση από το να κατανοήσουμε τον εγκέφαλο. Τούτο το βιβλίο ανοίγει νέους δρόμους προς αυτή την κατεύθυνση.


«Οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται για τη σύγχρονη βιολογική άποψη σχετικά με το πανάρχαιο πρόβλημα της σχέσης μεταξύ νόησης και εγκεφάλου πρέπει να διαβάσει αυτό το αριστοτεχνικό έργο. [...] Ο Edelman αποκαλύπτει την εξαιρετική του κατάρτιση όσον αφορά τα θέματα που αναπτύσσει και τη βαθιά γνώση των συνεπειών τους. Οι απόψεις του θα γοητεύσουν και θα προβληματίσουν όλους όσοι ενδιαφέρονται για τη σύγχρονη ψυχολογία και φιλοσοφία.»

—MAXWELL COWAN, Ιατρικό Ινστιτούτο Howard Hughes


«Πρόκειται για την πιο ενδελεχή και εμβριθή προσπάθεια πραγμάτευσης του προβλήματος της συνείδησης απ’ όσες έχουν παρουσιαστεί στη βιολογική βιβλιογραφία.»

—JOHN SEARLE, Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ


«Σε αυτό το έξοχο και τολμηρό βιβλίο, ο νομπελίστας Edelman επανεντάσσει τη νόηση στη φύση διερευνώντας τον τρόπο με τον οποίο η συνείδηση και η σκέψη αναδύθηκαν μέσω της εξέλιξης του ανθρώπινου εγκεφάλου. Πραγματεύεται το θέμα παρουσιάζοντας τη βαθιά γνώση του με κομψότητα και ευφυΐα.»

—JEROME BRUNER, Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης


«Ο Edelman, παγκοσμίως διακεκριμένος επιστήμονας, ακολουθεί τη συναρπαστική διαδρομή που οδηγεί από την οργάνωση των κυττάρων στη συνειδητή νόηση. Στο πιο προσιτό από τα βιβλία του, υποστηρίζει με πειστικότητα ότι τα μυστικά της νόησης θα αποκαλυφθούν μάλλον στις συναθροίσεις νευρικών κυττάρων παρά στα κυκλώματα των υπολογιστών.»

—HOWARD GARDNER, Πανεπιστήμιο Harvard


«Ο αναγνώστης του βιβλίου αισθάνεται με δέος ότι συμμετέχει στη μεγαλειώδη προσπάθεια, προσπάθεια που θεμελιώνεται στη βιολογία, να συνδεθεί η νόηση με τον εγκέφαλο.»

—UMBERTO ECO, Πανεπιστήμιο της Μπολόνια