Το Ανατολικό Ζήτημα (Τόμος Α‪)‬

«Ο Éd. Driault είναι ο πρώτος που παρουσιάζει μια σαφή και συνοπτική έκθεση του Ανατολικού ζητήματος με την πιο πλατιά έννοια του όρου, δηλαδή ως ιστορία των σχέσεων του ισλαμισμού με το χριστιανικό κόσμο.

Είναι [...] δύσκολο να φανταστεί κανείς τον τρόπο, με τον οποίο θα μπορούσε να οργανωθεί η Ανατολή, την ημέρα που ο σουλτάνος θα εκδιωκόταν από την Κωνσταντινούπολη. Νιώθει τόσο έντονα πως μόνο η δύναμη των όπλων θα μπορούσε να λύσει πολλαπλά προβλήματα που θα παρουσίαζε η κληρονομιά του “ετοιμοθάνατου”, ώστε όλες οι Δυνάμεις σπεύδουν στο πλευρό του, άγρυπνος φύλακας, πολύ περισσότερο γιατί ο ετοιμοθάνατος έχει επίφοβες αναλαμπές σφρίγους, τις οποίες κάποιοι από τους νοσοκόμους σπεύδουν να χρησιμοποιήσουν προς ίδιον όφελος».


• «Η Ανατολή, απ’ όπου ξεκίνησε η ιστορία, έχει ξαναγίνει το κύριο θέατρό της· και η καινούργια τη ιστορία σε σχέση με την παλιά είναι παράξενα ποικιλόμορφη και κατά κάποιο τρόπο δραματική, εξαιτίας της περιπλοκής των φαινομένων που συνιστούν τη σύγχρονη διπλωματία [...]».

• «Η ιστορία του παρελθόντος είναι απαραίτητη για τη γνώση του παρόντος και πρέπει πρώτα απ’ όλα να πάρουμε, μέσα από το Μεσαίωνα και τη σύγχρονη εποχή, τους διάφορους συντελεστές του δράματος και να τους τοποθετήσουμε στη θέση τους πάνω στη σκηνή, στην οποία εξελίσσεται Ανατολικό ζήτημα».

• «Αν η πραγματοποίηση των σχεδίων του Ναπολέοντα δε βρισκόταν κατά κάποιο τρόπο τυλιγμένη μέσα στην ονειρική καταχνιά μιας ακατάπαυστα δημιουργικής φαντασίας, ίσως θα έπρεπε να αναζητήσουμε σ’ αυτή την ιστορία τα ωραιότερα χαρακτηριστικά της πολιτικής του ιδιοφυΐας».

• «Ανάμεσα στις εθνότητες που απόμειναν θαμμένες για αιώνες κάτω από τη μουσουλμανική καταπίεση, η Ελλάδα υπήρξε η πρώτη που έκανε την επανεμφάνισή της και, από την αρχή ήδη, προβλήθηκε έντονα εξαιτίας της κλασικής της παράδοσης, που είχε θρέψει το δυτικό πολιτισμό [...]».