Galicja 1914-1915

Ferenc Molnar jest jedynym autorem literatury węgierskiej, który był i jest stale obecny nie tylko na polskim rynku czytelniczym, ale również i w świadomości polskich czytelników. Na jego klasycznych już, „Chłopcach z Placu Broni” wychowały się całe pokolenia młodych Polaków. Natomiast mało kto wie, zarówno w Polsce jak i na Węgrzech, że Molnár w latach 1914-1915 był korespondentem wojennym na froncie wschodnim, tzn. w Galicji. Korespondencje te drukowała ówczesna codzienna prasa węgierska. Cieszyły się tak dużym zainteresowaniem, że w 1928 roku całość wydano w formie książki pod tytułem: „Wspomnienia korespondenta wojennego”.

    Są to korespondencje szczególne, jak na tamten okres i nie tylko, pozbawione są bowiem piętna doraźnych celów propagandy wojennej i są bardzo osobiste. ,,Podróże, doświadczenia, korespondencje, migawki, usłyszane historyjki, rozmowy z dowódcami i szeregowcami, świadectwa uczestników zupełnie błahych i niesłychanie ważnych wydarzeń”. Autor nie aspiruje do miana badacza historii, mędrca ze szkiełkiem, choć prawdą jest, że ze względu na słaby wzrok nosił monokl.

    Korespondencje Molnára są świadectwem pisarza-humanisty o inności i okrucieństwie nowoczesnej wojny, ale również o bohaterstwie, o wielkości szarego człowieka rzuconego w wir historii: „Ile oficjalnych doniesień, ile polityki zagranicznej, dyplomacji, ile strategii prasowej, ile fałszywych pojęć musi człowiek zeskrobać ze swojego mózgu, ile żałośnie rozpowszechnionych i z rezygnacją usankcjonowanych fraz – jak „małe straty”, „duże straty”, „krwawa walka”, „mocna obrona” – należy rozbić, rozebrać do pierwotnego znaczenia, wytłumaczyć samemu sobie, żeby dojść do tego trzeźwego stanu umysłu, który jeszcze w lecie 1914 roku był skarbem powszechnym i który jeszcze jasno postrzegał wszystkie koszmary przedwczesnej i niewinnej śmierci pojedynczych ludzi.”