Ang Mananayaw

Inilalahahad ng nobela kung paanong si Sawi, isang binatang taga-probinsiya, ay nasilo at nahulog sa bitag ng bugaw na si Tamad at ni Pati na isang mananayaw sa isang bahay-sayawan sa Maynila. Unang nagkakilala si Sawi at Pati sa isang handaan; humanga ang binata sa dalaga at lumalim ang kanilang relasyon. Si Sawi ay lumaki sa probinsiya at hindi pa sanay sa buhay sa Maynila, kaya't pinaniwalaan niya ang lahat ng sinabi ni Tamad tungkol kay Pati: na ito ay nagtatrabaho lamang bilang isang mananayaw dahil wala na itong ibang mapuntahan at iniingatan nitong mabuti ang kanyang puri. Tulad sa isang linta, unti-unting “sinipsip” ni Pati ang yaman ni Sawi. Nawala kay Sawi ang lahat: ang kanyang kayamanan, pamilya, mga kaibigan at ang kanyang pangalan. Kalunos-lunos ang naging katapusan ng kuwento nang malaman ni Sawi na magkalaguyo pala sina Pati at Tamad at matagal na siyang niloloko ng mga ito. Ang mainam na paggamit ni Rosauro Almario sa mga salitang Tagalog ay sumasalamin sa namamayaning tema ng nasyonalismo at anti-imperyalismo na siyang tema ng karamihan sa mga akda sa panahong ito.