Lalka

W lutym 1887 roku w „Gazecie Polskiej” ukazała się krótka notatka na temat procesu pewnej kobiety, oskarżonej o kradzież lalki. Po latach Bolesław Prus przyznawał, iż właśnie przeczytanie notatki o tym procesie spowodowało, iż ułożył sobie w głowie nie tylko pomysł na powieść, ale i jej tytuł (pierwotnie miał być to tytuł „Trzy pokolenia”). Jego „Lalka” była drukowana w  „Kurierze Codziennym” w latach 1887-1888, a w 1890 roku wydano ją w formie książki.

Dla warsawianistów, czyli badaczy historii Warszawy ta powieść to prawdziwy skarb. Bolesław Prus jest bowiem jednym z tych autorów, który scenerię wysuwa na plan pierwszy i z miasta czyni jednego z bohaterów. XIX-wieczna Warszawa z jego książki jest odtworzona z taką precyzją, że stanowiła wręcz bazę do jej odbudowy po zniszczeniach wojennych w 1945 roku. 

Bo też w „Lalce” nie brakuje perełek. Znajdziemy tu przecież chociażby wynalazcę profesora Geista, opętanego myślą stworzenia metalu lżejszego od powietrza, dzięki któremu w niebo mogłyby się wznieść nie tylko ptaki, ale i maszyny stworzone ludzką ręką. Pamiętajmy, że dopiero w 1903 roku amerykańscy bracia Wright zbudowali pierwszy samolot!

„Lalka” kilkakrotnie była ekranizowana. Najbardziej znane filmy to wersja Wojciecha Hasa z 1968 roku z Mariuszem Dmochowskim w roli Wokulskiego i Beatą Tyszkiewicz w roli odtrącającej go Izabeli Łęckiej. Do roli Wokulskiego w tym filmie przygotowywał się Zbigniew Cybulski, ale zginął w wypadku kolejowym. W 1978 roku powstał serial z Jerzym Kamasem i Małgorzatą Braunek oraz znakomitym Bronisławem Pawlikiem w roli starego subiekta Rzeckiego.