MUMBAI AFTER AYODHYA

THE DEMOLITION OF THE BABRI MASJID IN AYODHYA ON 6 DECEMBER 1992 WAS FOLLOWED BY RIOTS ACROSS INDIA. MUMBAI HAD ALWAYS BEEN SUSCEPTIBLE TO COMMUNAL VIOLENCE, BUT THE VIOLENCE IN DECEMBER 1992 AND THEN AGAIN IN JANUARY 1993 WAS UNPRECEDENTED. TWO MONTHS LATER, IN MARCH, SERIAL BLASTS ROCKED THE CITY, KILLING OVER 250 AND INJURING 700. COMMUNAL STRIFE WAS FOLLOWED BY GANG WARS AND NATURAL CALAMITIES, ALL OF WHICH CHANGED THE CITY FOREVER.

BOMBAY AFTER AYODHYA CHRONICLES HOW THE PAST THREE DECADES HAVE BEEN A PERIOD OF UNPRECEDENTED FLUX IN MUMBAI. IN THE AFTERMATH OF THE RIOTS, A SPLIT IN THE MUMBAI UNDERWORLD LED TO NEW EQUATIONS IN POLITICS, WHICH CHANGED THE DEMOGRAPHY OF THE CITY AND LED TO THE RISE OF NEW TOWNSHIPS. AFTER A BRIEF LULL, BLASTS AND TERRORIST ATTACKS ROCKED IT ONCE MORE IN 2002, A CYCLE OF VIOLENCE THAT CULMINATED IN THE HORRIFIC 26/11 ATTACKS IN 2008.

JITENDRA DIXIT GREW UP IN MUMBAI AND HAS REPORTED FROM THE CITY FOR MUCH OF THE THREE DECADES HE WRITES ABOUT IN THIS BOOK. THIS IS A DEEPLY FELT BIOGRAPHY OF A CITY, WHICH HAS TRANSFORMED FROM A CITY OF MILLS TO ONE OF MALLS, WHERE THE NUMBER OF SKYSCRAPERS HAS MULTIPLIED ALONG WITH THEIR HEIGHT, WHERE LOCAL TRAINS HAVE BECOME LONGER AND YET REMAINED OVERCROWDED. IT IS THE CITY OF BOLLYWOOD, YET CONSTRAINTS OF PRODUCING FILMS IN THE CITY HAVE LED FILMMAKERS TO MOVE OUT. ITS ICONIC FESTIVALS, SUCH AS GANESH UTSAV AND GOVINDA, ONCE PRIMARILY CELEBRATED BY THE POOR AND THE MIDDLE CLASS, HAVE BECOME COMMERCIALIZED.

ALONG WITH KEY EVENTS AND PEOPLE THAT HAVE SHAPED THE EVOLUTION OF PRESENT-DAY MUMBAI, BOMBAY AFTER AYODHYA ALSO DOCUMENTS THE CHANGE IN THE CITY'S CHARACTER, FROM ITS PHYSICAL APPEARANCE AND CIVIC ISSUES, TO REAL ESTATE AND POLITICS.
गेल्या तीन दशकांत मुंबईने जे अनपेक्षित असे पाहिले, भोगले, अनुभवले त्याचा दस्तऐवज म्हणजे हे पुस्तक. अयोध्या घटनेनंतर माफिया जगतातील घडामोडींनी समाजकारण आणि राजकारणही बदलले. सोबतच मुंबईचे भौगोलिक रूपदेखील बदलले. नवीन उपनगरांची आणि वस्त्यांची निर्मिती झाली. शहर दंगलीतून बाहेर पडून नि:श्वास सोडत नाही, तोच पुन्हा २००२मध्ये झालेली बॉम्बस्फोट मालिका आणि २००८मधील २६/११चा दहशतवादी हल्ल्यामुळे हिंसेने परमोच्च सीमा गाठली.
जीतेंद्र दीक्षित हे याच शहरात जन्माला आले आणि इथेच वाढले. ज्या तीन दशकातील घडामोडींबद्दल त्यांनी वर्णन केले आहे, त्यातील बराच काळ त्यांनी स्वत: अनुभवला आहे. त्यांचे हे पुस्तक म्हणजे जणू मुंबई शहराची आत्मकथा. गिरण्यांचे शहर ते मॉलचे शहर झालेली मुंबई, इथे गगनचुंबी इमारती वैÂक पटींनी वाढल्या. शहराची जीवनवाहिनी असणारी लोकल ट्रेन लांबीने वाढतच गेली, तरीही गर्दीला सामावून घेणे, मुंबईला अवघड जात आहे. जगातील सर्वांत मोठं सिनेजगत असणारं बॉलिवुडही या विळख्यातून सुटले नाही. इथं चित्रपटकारांना अनेक आव्हानांना सामोरे जावे लागते. येथील पारंपरिक, ऐतिहासिक गणेशोत्सव आणि दहीहंडीसारखे उत्सव भक्तिभावरहित झाले आहेत आणि त्यांचे व्यापारीकरण झाले आहे.
अत्यंत महत्त्वाचे घटनाक्रम, शहराला मुंबई म्हणून घडवणार्या लोकांची माहिती आणि मुंबईच्या व्यक्तिमत्त्वातील बदलाचे वर्णनही या पुस्तकात अनुभवास येते. शहराची भौगोलिक स्थिती, नागरी समस्यांचा चढता आलेख, गजबजलेले अर्थकारण, रिअल इस्टेटचा बुजबुजाट आणि राजकारणाची शंभर शकले, असे सगळे एकत्रित वाचायला मिळते.