Niesamowite opowieści z Chin

Książka zawiera opowiadania dwóch japońskich pisarzy tworzących w pierwszej połowie XX wieku – Ryūnosuke Akutagawy i Atsushiego Nakajimy. Twórczość obu autorów należy do współczesnego kanonu literatury japońskiej, a ich popularność w Japonii, pomimo upływu czasu, nie słabnie. 

Ryūnosuke Akutagawa i Atsushi Nakajima, chociaż byli mocno zadomowieni w kulturze chińskiej, bardzo dobrze znali także tradycję literatury zachodniej i dzieła takich pisarzy, jak Prosper Mérimée, Ambrose Bierce i Robert Louis Stevenson, które w znacznym stopniu wpłynęły na ich twórczość. 


Wspólnym wątkiem łączącym prezentowane w książce opowiadania są Chiny – kraj, który dla Japończyków wciąż stanowi przedmiot najwyższego szacunku oraz niewyczerpane źródło wiedzy, nauki i sztuki. Przez stulecia kultura Chin była wzorem i ideałem, do którego dążyli japońscy artyści. Japończycy przejęli od Chińczyków pismo, filozofię, religię, planowanie miast, a nawet system polityczny. Wpływ Chin na rozwój kultury japońskiej, a także koreańskiej i wietnamskiej, można porównać do oddziaływania kultury greckiej i łacińskiej na kulturę współczesnej cywilizacji europejskiej. Nawet obecnie, pomimo zmian społecznych i znacznej amerykanizacji kultury w Japonii, nieprzemijającą popularnością cieszą się klasyka literatury chińskiej, a także utwory japońskich pisarzy odwołujące się do wątków i motywów znanych z Chin. Do tych ostatnich należą również opowiadania z tego zbioru.


Lektura Niesamowitych opowieści z Chin może przebiegać na wielu równoległych i uzupełniających się poziomach. Na przykład Opowieść o mistrzu i Kronikę górskiego księżyca przy pobieżnym odczytaniu można potraktować po prostu jako prozę o niezwykle ciekawej fabule. Jednakże pod warstwą fascynujących zdarzeń kryją się rozważane przez autora problemy związane z tożsamością i kondycją człowieka oraz to, jakim zmianom podlega człowiek w swoim życiu. W wypadku Opowieści o mistrzu mamy do czynienia z bohaterem prześladowanym przez obsesje, który, aby zaspokoić własne ambicje i wzbudzić podziw otoczenia, jest w stanie zrobić wszystko. Paradoks przedstawiony w opowieści polega jednak na tym, że bohater ów już po dotarciu do celu, czyli osiągnąwszy rangę mistrza, zdaje sobie sprawę, że chęć imponowania innym nie jest prawdziwym mistrzostwem. W wypadku Kroniki górskiego księżyca autor potępia dziką dumę i ambicje tkwiące w każdym z nas, które mogą wypaczyć ludzkie talenty i w końcu, jeśli nie zostaną opanowane, mogą stać się przyczyną zguby. Opowiadania, mimo że oparte na klasyce chińskiej, dość odległej od lekturowych przyzwyczajeń polskiego czytelnika, poruszają uniwersalne, ogólnoludzkie zagadnienia i problemy. Stanowią próbę odpowiedzi na pytania: jaki jest cel naszego życia? czy nasze ambicje nie zmieniają nas w trakcie osiągania tego celu, i to w takim stopniu, że stajemy się zupełnie innymi ludźmi? co daje nam szczęście? czy pieniądze są najważniejsze? na czym polega dobrze sprawowana władza? jaki jest związek polityki i moralności, a także co to znaczy poświęcić się dla dobra ogółu?