'In Nederland kunnen we geen pleinen maken'De Utrechtse Pleinen - een kleine urbanistische benadering

Inleiding

De aantrekkelijkheid van de Utrechtse binnenstad is voor een belangrijk deel aan de historische contouren van de stad te danken. De stad is evenals vele andere oude steden het resultaat van eeuwenlange bouwactiviteiten van hun bewoners en vertegenwoordigers.

Voor planologen is een versnipperde oude historische binnenstad met hun rijk geschakeerde aantal straten, pleinen, grachten en gebouwen droom en nachtmerrie tegelijk, want dat betekent werk! Bewoners, bedrijven en bestuurders hebben meestal allen hun eigen behoeften en belangstellingen alsmede visies op hun stad, die door planologen moeten worden georganiseerd, vooral en in ’t bijzonder bij de planning van de openbare ruimte.

Het gezicht en karakter van een stad wordt voor een belangrijk deel bepaald door haar openbare ruimte, focus van het stedelijke leven. Utrecht wordt geassocieerd met de Domtoren en de Oudegracht met het unieke stelsel van werven. Maar pleinen? Als Utrecht nu juist iets niet heeft, dan zijn het wel pleinen of beter: bewuste pleinen. Zijn ze er, dan zijn ze min of meer toevallig ontstaan. Bijvoorbeeld het Vredenburg, ontstaan door de sloop van de gelijknamige dwangburg in de middeleeuwen – of het meest prominente voorbeeld, het Domplein, ontstaan door de instorting van het zwak gebouwde langschip van de Dom. En voor het stadhuis had tot korte tijd geleden een brug als Stadhuisplein moeten ontgelden, totdat op de achterzijde na sloop- en verbouwings-activiteiten een nieuw pleintje ontstond.
Dat de Neude in de Nederlandse versie van het spel “Monopoly” onder de Utrechtse pleinen het meeste geld oplevert, is aangezien het ontbreken van serieuze concurrenten niet verbazend en wel gemakkelijk gewonnen.

Een kleine urbanistische benadering van de Utrechtse pleinen betekendt vooral een beetje naar de historische ontwikkeling en gebruik van kenmerkende pleinen in Utrecht te kijken en hun hedendaagse gebruik, historie en aantrekkelijkheid te bepalen. Op dit moment balanceert de openbare ruimte tussen vitaliteit en verval, tussen alledaags gebruik en anonimiteit. Hebben de Utrechtse pleinen als onderdeel van de openbare ruimte het potentieel, de juiste kant op te slaan en hun functie als ontmoetingsplaats van de stedelijke maatschappij te vervullen? ...