El Lissitzky, Αναζητώντας το νόημα του νέου χώρο‪υ‬

Στο πλαίσιο αυτού του πονήματος, αναζητήσαμε τη διαπλοκή κοινωνίας και κτισμένου χώρου σε μία ιστορική επαναστατική περίοδο, σε αυτήν της προλεταριακής επανάστασης του 1917. Και αυτό επειδή θεωρούμε ότι σε μία τέτοια ιστορική φάση ανατροπών και ριζοσπαστικών αλλαγών η διαλογική σχέση κοινωνίας και κατοικημένου χώρου αγγίζει οριακές τιμές εκδιπλώνοντας πολλαπλές πτυχές της συνδιαλλαγής των κοινωνικών πρακτικών, των ιδεολογικο-πολιτικών προβολών και του χώρου. Επιλέξαμε να εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στον El Lissitzky, από τις πλέον χαρακτηριστικές προσωπικότητες, με πρωτοποριακό αρχιτεκτονικό πειραματικό έργο. Η αναζήτηση του νέου χώρου’ που θα ανταποκρίνονταν στη νέα κοινωνική επαναστατική συνθήκη’ υπήρξε η συνεχής, αδιάλειπτη προσπάθειά του να συμβάλει με την ιδιότητά του στην υλοποίηση των στόχων της επανάστασης. Η διδασκαλία του στη Λαϊκή Σχολή Τέχνης του Vitebsk την περίοδο 1919-1921 στο πλαίσιο της συνεργασίας του με τον Malevich και των συνομιλιών του με τον Bakhtin, σημάδεψε το πρωτοποριακό έργο του. Στα Prouns και στις μουσειολογικές προτάσεις του μετατρέπει τον χώρο του θεατή σε βιωματικό τόπο πολλαπλών εμπειριών όπου χώρος-τέχνη-και-θεατής’ διαπλέκονται και συναποτελούν ένα ενιαίο δυναμικό πεδίο ανολοκλήρωτο, διαρκώς μεταβαλλόμενο. Το έργο αυτό προσφέρεται σήμερα για δυναμικές αναθεωρήσεις μέσα σε μία προοπτική επαναδιαπραγμάτευσης του κατοικημένου χώρου. Με αναφορές στον Lissitzky, σύγχρονοι αρχιτέκτονες ανατρέπουν ισχύοντες κανόνες και συμβολισμούς καλώντας το υποκείμενο σε μία διαδραστική κατοίκηση του χώρου. Ωστόσο, αυτή η τροπικότητα του απροσδόκητου τεταμένου παιγνιώδους σκηνοθετεί και εμπλέκει αποκλειστικά το ατομικό βίωμα και εξαντλείται στο κλειστό εσωστρεφές περίγραμμα της έκφρασης εαυτού. Αντίθετα, η πειραματική αρχιτεκτονική του Lissitzky, συντονισμένη με την κοινωνική επαναστατική συνθήκη της εποχής του, αναμετράται με τις διαλογικές ποιότητές της στην αλλοτρίωση του υποκειμένου δοκιμάζοντας όχι μία νέα σκηνική αντίληψη αλλά μία νέα κοινωνικο-χωρική διαδραστική συμμετοχική συνθήκη ύπαρξης.